18 สิงหาคม 2568

📝 หมายเหตุ:

บทความนี้จัดทำขึ้นเพื่อวิเคราะห์เชิงสถานการณ์และนโยบาย โดยอ้างอิงจากข้อมูลสาธารณะและหลักการด้านความมั่นคง
มิได้มีเจตนาสร้างความขัดแย้งหรือยั่วยุให้เกิดสงคราม
ภาพที่ประกอบบทความเป็นเพียงสื่อประกอบเชิงวิชาการ ไม่ได้สะท้อนการปฏิบัติการจริงของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง

🚩 เหตุทหารไทยเหยียบกับระเบิดชายแดน: จะบานปลายเป็นสงครามไทย–กัมพูชาได้หรือไม่?

ในช่วงเดือนเศษที่ผ่านมา มีรายงานว่า ทหารไทยจำนวน 5 นายได้รับบาดเจ็บสาหัส ขาขาดจากการเหยียบกับระเบิด บริเวณพื้นที่ชายแดนไทย–กัมพูชา
และหากเกิดกรณี มีทหารเพิ่มอีก 1 นายเหยียบกับระเบิดซ้ำ คำถามสำคัญคือ…
นี่จะเป็น ชนวนเหตุ ให้ไทยต้องเปิดฉากรบกับกัมพูชาหรือไม่?

📌 Timeline เหตุระเบิดต่อเนื่อง (โดยสังเขป)

• 16 ก.ค. 2568: ทหารไทยกองกำลังลาดตระเวนเหยียบกับระเบิด (เป็นทุ่น PMN-2 รุ่นใหม่) บริเวณเนิน 481 เขตชายแดน → ได้รับบาดเจ็บและสูญเสียขาอย่างรุนแรง

• 23 ก.ค. 2568: เกิดเหตุซ้ำ ทหารหลายรายบาดเจ็บ → กองทัพไทยตอบโต้ด้วยการสั่งปิดด่านชายแดน 4 แห่ง และปิดปราสาทโบราณ 2 แห่ง (ตาเมือนธม–ตาควาย)

• 9 ส.ค. 2568: ทหารไทย 3 นายได้รับบาดเจ็บ (1 นายข้อเท้าขาด) ระหว่างลาดตระเวนวางลวดหนาม บริเวณชายแดนศรีสะเกษ (เขตโดนเอาน์–กฤษณา)

• 9 ส.ค. 2568 (วันเดียวกัน): กองทัพสรุปสถิติ ว่านี่เป็นเหตุระเบิดครั้งที่ 4 นับจากหลังการหยุดยิง

• 12 ส.ค. 2568: มีรายงานซ้ำอีก—ทหารไทยบาดเจ็บสาหัสที่ข้อเท้าซ้าย ขณะลาดตระเวนใกล้ปราสาทตาเมือนธม → นับเป็นเหตุครั้งที่ 4 หรือ 5 ในรอบเดือน

📌 ภาพรวม (กลาง ก.ค.–กลาง ส.ค. 2568)

• เหตุระเบิดต่อเนื่อง 5 ครั้ง ภายใน 1 เดือน

• ทหารไทย บาดเจ็บอย่างน้อย 7 นาย

• ในจำนวนนี้ 5 นายสูญเสียขา/ข้อเท้า

⚠️ สมมติฐานหากเกิดซ้ำอีก
หากมีผู้บาดเจ็บเพิ่มแม้เพียง 1 ราย เหตุการณ์อาจถูกตีความว่าเป็น “ความล้มเหลวในการควบคุมพื้นที่” และถูกใช้เป็น ข้ออ้างทางการเมือง–การทหาร เพื่อยกระดับมาตรการตอบโต้ (แม้ยังไม่ถึงขั้นสงครามเต็มรูปแบบก็ตาม)

1. ลักษณะของ “กับระเบิดชายแดน”

พื้นที่ชายแดนไทย–กัมพูชา โดยเฉพาะแนวเทือกเขาพนมดงรักและจังหวัดศรีสะเกษ–สุรินทร์–บุรีรัมย์ ถูกจัดว่าเป็นหนึ่งใน “พื้นที่ปนเปื้อนกับระเบิด (Contaminated Area)” ที่หนักที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

🧨 ที่มาและประวัติศาสตร์

• ยุคเขมรแดง (1970s–1990s): ชายแดนไทยถูกใช้เป็นฐานพักพิงและเส้นทางส่งกำลังบำรุงให้กับกองกำลังต่างๆ ส่งผลให้พื้นที่นี้ถูกฝังกับระเบิดอย่างกว้างขวาง

• สงครามเย็นและความขัดแย้งในภูมิภาค: หลายฝ่าย รวมถึงกองกำลังเวียดนามที่เข้ามาในกัมพูชา ก็ใช้ “ทุ่นระเบิด” เป็นเครื่องมือชะลอการเคลื่อนกำลัง และควบคุมเส้นทางยุทธศาสตร์

• ผลลัพธ์: กับระเบิดชนิดต่อต้านบุคคล (Anti-personnel mines) เช่น PMN-2 และชนิดต่อต้านรถถัง (Anti-tank mines) ถูกฝังไว้หนาแน่นหลายล้านลูกในอดีต

⚖️ ความพยายามกวาดล้าง

• ไทยและกัมพูชาเคยร่วมมือกับองค์กรนานาชาติ เช่น UN Mine Action Service (UNMAS) และลงนามตาม Ottawa Treaty (1997) ว่าด้วยการห้ามใช้–สะสม–ผลิตทุ่นระเบิด

• มีการกวาดล้างต่อเนื่อง แต่ด้วยสภาพภูมิประเทศเป็นภูเขา ป่ารก และแนวเขตแดนที่ทับซ้อน ทำให้ไม่สามารถเคลียร์ได้หมด

• รายงานจาก Landmine Monitor ระบุว่า จนถึงปัจจุบัน ไทยยังมี “พื้นที่ปนเปื้อนกับระเบิด” รวมกว่า 200 ตารางกิโลเมตร

🔎 การตีความเหตุการณ์

ดังนั้น เหตุการณ์ทหารไทยเหยียบกับระเบิดในปี 2568 มักถูกตีความได้ 2 มิติ

1. อุบัติเหตุจากพื้นที่ปนเปื้อนเก่า – เป็นไปตามความจริงเชิงประวัติศาสตร์ ที่กับระเบิดยังคงถูกฝังอยู่และยังไม่ถูกเก็บกู้ครบถ้วน

2. ข้อสงสัยทางยุทธวิธี – บางฝ่ายตั้งคำถามว่าอาจมี “การฝังทุ่นใหม่” หรือ “การเคลื่อนย้ายจุดปนเปื้อน” เพื่อใช้เป็นแรงกดดันทางทหาร–การเมือง

👉 สรุปลักษณะของกับระเบิดชายแดน:
ชายแดนไทย–กัมพูชาเป็นพื้นที่ที่ “อ่อนไหว” เพราะแม้จะผ่านมาหลายทศวรรษหลังสงครามเย็น แต่กับระเบิดยังคงสร้างความสูญเสียได้อยู่ การที่ทหารไทยบาดเจ็บจากการเหยียบกับระเบิด จึงเป็นเรื่องที่สามารถมองได้ทั้งในเชิง ภัยคงค้างทางมนุษยธรรม และในเชิง ความมั่นคงที่อาจถูกตีความเป็นการยั่วยุ ได้เช่นกัน

2. หากไทยตัดสินใจ “รบตอบโต้” – ไทยมีทางเลือกอะไรบ้าง?

เหตุการณ์ที่ทหารไทยได้รับบาดเจ็บจากกับระเบิดต่อเนื่อง แม้จะถูกมองว่าเป็น “อุบัติเหตุในพื้นที่ปนเปื้อน” แต่ในอีกมุมหนึ่ง หากแรงกดดันจากสังคมและการเมืองภายในประเทศสูงขึ้น ก็อาจทำให้รัฐบาลและกองทัพไทย ต้องเลือกแสดงท่าทีที่แข็งกร้าวกว่าเดิม

🔎 ทางเลือกหลักของไทย (เชิงยุทธศาสตร์การทหาร)

1. ตอบโต้เชิงจำกัด (Limited Response)

   • ใช้กำลังเฉพาะจุด เช่น ยิงตอบโต้, ใช้ปืนใหญ่หรือโดรนสกัดเฉพาะพื้นที่ที่สงสัยว่ามีการฝังทุ่นใหม่

   • เป้าหมาย: เพื่อ “แสดงท่าที” แต่ไม่ขยายเป็นสงครามเต็มรูปแบบ

   • ความเสี่ยง: กัมพูชาอาจมองเป็นการละเมิด และตอบโต้กลับ

2. ยึด–คุมจุดยุทธศาสตร์ (Escalation of Force)

   • ไทยอาจเลือก “ควบคุมพื้นที่” รอบปราสาทตาเมือนธม หรือตามแนวเนินยุทธศาสตร์ เช่น เนิน 481

   • ใช้กำลังทหารราบ + รถหุ้มเกราะ + ปืนใหญ่ เพื่อกดดันให้ฝ่ายกัมพูชาถอย

   • ผลลัพธ์: แสดงพลังเหนือกว่า แต่เสี่ยงถูกกล่าวหาว่า “รุกราน”

3. สงครามเต็มรูปแบบ (Full-scale Conflict)

   • หากทหารเสียชีวิตหรือบาดเจ็บต่อเนื่อง และไม่สามารถหาทางออกทางการทูต ไทยอาจเลือกใช้กำลังเต็มรูปแบบ

   • อาจมีการปิดด่านถาวร, ใช้อากาศยานโจมตี, และการเคลื่อนกำลังรบเข้ายึดพื้นที่ทับซ้อน

   • ความเสี่ยง: เสียภาพลักษณ์ในเวทีโลก, ถูกแรงกดดันจากอาเซียน–UN และอาจส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ–การลงทุนของไทยเอง

⚖️ ปัจจัยชี้ขาดว่ารบหรือไม่รบ

• แรงกดดันจากสังคมไทย: หากมีผู้บาดเจ็บ–เสียชีวิตเพิ่มขึ้น อารมณ์ชาตินิยมอาจกดดันให้รัฐต้อง “เอาคืน”

• ท่าทีของกัมพูชา: ถ้ากัมพูชาแสดงการปฏิเสธความรับผิดชอบ และมีท่าทีแข็งกร้าว ก็เพิ่มโอกาสปะทะ

• แรงกดดันจากต่างประเทศ: อาเซียน, สหรัฐฯ, จีน อาจเข้ามากดดันให้ “ไม่รบ” เพราะสงครามจะทำลายความเชื่อมั่นในภูมิภาค

• ผลประโยชน์เชิงยุทธศาสตร์: การควบคุมพื้นที่รอบปราสาท หรือเส้นทางเศรษฐกิจ อาจเป็นแรงดึงดูดสำคัญ

👉 สรุปหากไทยตัดสินใจรบตอบโต้:
หากมีเหตุซ้ำอีก เช่น “ทหารไทยเหยียบกับระเบิดเพิ่มอีก 1 ราย” อาจถูกใช้เป็นข้ออ้างเชิงการเมือง–ความมั่นคง เพื่อขยายการตอบโต้ แต่การจะนำไปสู่ “สงครามเต็มรูปแบบ” ขึ้นอยู่กับ แรงกดดันทางการเมืองภายใน + การทูตภายนอก ว่าจะเปิดทางหรือกดดันให้ถอย

3. ผลกระทบหากเกิดการรบ ไทย–กัมพูชา

แม้สถานการณ์ชายแดนไทย–กัมพูชาจะยังไม่พัฒนาเป็น “สงครามเต็มรูปแบบ” แต่หากเหตุการณ์บานปลายจริง ผลกระทบจะกว้างไกลกว่าที่หลายคนคาดคิด ทั้งในมิติ เศรษฐกิจ สังคม การทูต และความมั่นคงของภูมิภาค

📌 3.1 ผลกระทบต่อเศรษฐกิจไทย–กัมพูชา

1. การค้าชายแดนหยุดชะงัก

   • ด่านสำคัญอย่างช่องสะงำ, ช่องจอม และจุดผ่านแดนถาวรอื่นๆ อาจถูกปิดยาว

   • มูลค่าการค้าชายแดนปีละกว่า 1.6 แสนล้านบาท อาจหายไปทันที

2. การลงทุน–ท่องเที่ยวกระทบหนัก

   • นักลงทุนต่างชาติจะชะลอการลงทุน โดยเฉพาะใน EEC, ภาคอีสาน, และจังหวัดชายแดน

   • การท่องเที่ยวปราสาทสำคัญ เช่น ตาพรหม, ตาเมือนธม, พระวิหาร จะหยุดชะงัก

   • โรงแรม–รีสอร์ตฝั่งศรีสะเกษ, สุรินทร์ และเสียมราฐ อาจสูญเสียรายได้ทันที

3. ค่าใช้จ่ายทางทหารเพิ่มขึ้น

   • งบประมาณประเทศต้องเบี่ยงไปสู่การเสริมกำลัง, ซื้ออาวุธ, และสนับสนุนกำลังพล

   • กดดันด้านการคลังของทั้งสองประเทศ

📌 3.2 ผลกระทบต่อสังคมและประชาชน

1. การอพยพและผู้ลี้ภัย

   • หากมีการปะทะด้วยปืนใหญ่หรืออากาศยาน ประชาชนในเขตชายแดน (ทั้งฝั่งไทยและกัมพูชา) อาจต้องอพยพเรือนหมื่น

   • ภาพ “ค่ายผู้ลี้ภัย” อาจกลับมาเหมือนยุคเขมรแดง

2. ความไม่มั่นคงในชีวิตประจำวัน

   • ชาวบ้านในพื้นที่ชายแดนเสี่ยงต่อการสูญเสียที่ดินทำกิน เพราะพื้นที่ถูกปิดหรือกลายเป็นสนามรบ

   • เกิดความหวาดกลัว และความขัดแย้งระดับชุมชน

📌 3.3 ผลกระทบเชิงภูมิรัฐศาสตร์

1. ความสัมพันธ์ในอาเซียนสั่นคลอน

   • อาเซียนมีนโยบาย “ไม่แทรกแซงกิจการภายใน” แต่หากไทย–กัมพูชารบกันจริง จะเป็น บททดสอบใหญ่

   • อาจต้องมีการเรียกประชุมฉุกเฉิน หรือให้ประเทศที่ 3 เช่น อินโดนีเซีย–เวียดนาม เข้ามาไกล่เกลี่ย

2. การแทรกแซงจากมหาอำนาจ

   • จีนมีอิทธิพลในกัมพูชาสูง (ฐานทัพเรือเรียม, การลงทุน Belt & Road)

   • สหรัฐฯ อาจหนุนไทยเพื่อรักษาดุลอำนาจในภูมิภาค

   • ความขัดแย้งเล็กๆ จึงอาจกลายเป็น สนามแข่งขันของมหาอำนาจ

3. เสถียรภาพของภูมิภาคอินโด–แปซิฟิก

   • หากไทย–กัมพูชาปะทะ จะกระทบเส้นทางเศรษฐกิจและการขนส่งในแถบอินโดจีน

   • นักลงทุนต่างชาติอาจหันไปเลือกเวียดนามหรือมาเลเซียแทนไทย–กัมพูชา

👉 สรุปผลกระทบหากเกิดการรบ ไทย–กัมพูชา

แม้ความเป็นไปได้ที่จะพัฒนาเป็นสงครามเต็มรูปแบบจะยัง “ไม่สูง” แต่ทุกการปะทะที่ชายแดนคือ ระเบิดเวลาทางการเมือง–เศรษฐกิจ ที่พร้อมปะทุเมื่อใดก็ได้ ผลกระทบจะไม่ได้หยุดอยู่แค่ทหารแนวหน้า แต่จะลุกลามถึง เศรษฐกิจมหภาค การลงทุน ความสัมพันธ์อาเซียน และสมดุลอำนาจในอินโด–แปซิฟิก

กล่าวอีกนัยหนึ่ง หากการรบปะทุขึ้นจริง ไทย–กัมพูชาอาจสูญเสียมากกว่าที่ได้ และผู้ที่ได้ประโยชน์ที่สุด อาจไม่ใช่ทั้งสองประเทศ แต่คือ “มหาอำนาจภายนอก” ที่ใช้ความขัดแย้งนี้เป็นเวทีแสดงอิทธิพล

4. ทางเลือกและแนวโน้มในอนาคต

📌 4.1 ทางเลือกของไทย

1. เดินหน้ากวาดล้างกับระเบิด (Humanitarian Demining)

   • เพิ่มงบประมาณและความร่วมมือกับองค์กรนานาชาติ (เช่น UN Mine Action, CMAC กัมพูชา)

   • ลดโอกาสเกิดเหตุซ้ำ สร้างภาพลักษณ์เชิงบวกต่อไทย

2. เพิ่มการทหาร–การข่าว

   • ใช้เทคโนโลยี UAV, ดาวเทียม, และหน่วยลาดตระเวนพิเศษ

   • แสดงให้เห็นว่าไทยมีความพร้อมตอบโต้ หากพบการวางระเบิดโดยเจตนา

3. การทูตเชิงรุก

   • เจรจากับกัมพูชาโดยตรง และใช้ อาเซียน เป็นตัวกลาง

   • ลดความเสี่ยงที่จะถูกลากเข้าสู่ความขัดแย้งใหญ่

📌 4.2 ทางเลือกของกัมพูชา

1. แสดงความร่วมมือเชิงสร้างสรรค์

   • ส่งทีมทหารช่าง–เจ้าหน้าที่ CMAC มาร่วมกวาดล้างพื้นที่ชายแดน

   • ใช้เป็นสัญญาณว่า “ไม่ต้องการปะทะ”

2. ใช้การเมืองภายในเป็นตัวนำ

   • หากรัฐบาลกัมพูชาต้องการสร้างความชอบธรรมภายใน อาจเลือก “แข็งกร้าว” มากขึ้น

   • เสี่ยงต่อการปะทะ แต่สร้างฐานคะแนนนิยมได้

📌 4.3 บทบาทของประเทศที่สาม

1. จีน – อาจสนับสนุนกัมพูชา เนื่องจากผลประโยชน์เชิงยุทธศาสตร์ (ฐานทัพเรือเรียม, Belt & Road)

2. สหรัฐฯ – มีแนวโน้มเอียงข้างไทย เพื่อรักษาดุลอำนาจในภูมิภาค

3. อาเซียน – กดดันให้เกิดการเจรจา เพื่อป้องกันไม่ให้ “ไฟลาม” ไปกระทบสมดุลของภูมิภาค

📌 4.4 แนวโน้มที่เป็นไปได้

1. สถานการณ์ถูกควบคุม (โอกาสสูง)

   • ทั้งสองฝ่ายใช้การทูตเป็นหลัก เหตุการณ์ถูกตีความว่า “อุบัติเหตุจากทุ่นเก่า”

   • ความสัมพันธ์ตึงเครียดแต่ไม่ถึงขั้นเปิดฉากรบ

2. เกิดปะทะประปราย (โอกาสปานกลาง)

   • หากมีผู้บาดเจ็บเพิ่มต่อเนื่อง เช่น อีก 1–2 นายเหยียบระเบิด

   • ทหารไทยอาจตอบโต้เฉพาะพื้นที่ → เกิดการยิงโต้กันประปราย

3. บานปลายเป็นความขัดแย้งใหญ่ (โอกาสต่ำแต่มีผลกระทบสูง)

   • หากถูกใช้เป็น “เครื่องมือการเมือง” ของทั้งสองประเทศ

   • ความขัดแย้งทวีขึ้น และถูกแทรกแซงจากมหาอำนาจ

👉 สรุปทางเลือกและแนวโน้วในอนาคต:

เส้นทางอนาคตของสถานการณ์ชายแดนไทย–กัมพูชา ขึ้นอยู่กับว่า ใครจะเลือกใช้ “การทหาร” หรือ “การทูต” เป็นคำตอบสุดท้าย

• หากควบคุมได้ เหตุการณ์นี้จะกลายเป็น เพียงรอยแผลเก่า ของประวัติศาสตร์ชายแดน

• แต่หากควบคุมไม่ได้ แม้เพียง “ทหารบาดเจ็บเพิ่มอีก 1 นาย” ก็อาจถูกขยายผลจนกลายเป็น ชนวนใหม่ของสงคราม

✍️ บทสรุป:

สถานการณ์ทหารไทยเหยียบกับระเบิดชายแดนไทย–กัมพูชาในเดือนเศษที่ผ่านมา เป็นเครื่องเตือนใจว่า ความขัดแย้งระหว่างประเทศไม่จำเป็นต้องเริ่มจาก “การรบเต็มรูปแบบ” แต่อาจจุดไฟจากอุบัติเหตุเล็กน้อยที่ถูกตีความต่างกัน ความตึงเครียดจึงไม่ใช่เพียงเรื่องของทหารแนวหน้า แต่เชื่อมโยงถึงเศรษฐกิจ การทูต และดุลอำนาจในภูมิภาค อินโด–แปซิฟิก

ไทยและกัมพูชาจึงยืนอยู่บนทางแยก—ระหว่างการเลือกใช้ “การทหาร” เพื่อตอบโต้กับระเบิดหนึ่งลูก หรือใช้ “การทูต” เพื่อสกัดไม่ให้ระเบิดลูกเล็กกลายเป็นไฟสงครามที่ยากจะดับ

“กับระเบิดทำลายขา แต่การตอบโต้ด้วยอารมณ์ อาจทำลายอนาคตของทั้งภูมิภาค”



บทความที่น่าสนใจ:
หมวดหมู่บทความ
คำชี้แจงเรื่องความเหมาะสม
แหล่งข่าวที่น่าเชื่อถือ